Znaczenie umiejętności współpracy w grupie nie budzi żadnych wątpliwości. W ogłoszeniach o pracę jest to jedna z najczęściej poszukiwanych cech u kandydata. Realizacja jakiegokolwiek projektu nie jest możliwa bez pracy w grupie. Wie to każdy nauczyciel, trener. Uczniowie różnie podchodzą do tego tematu. Z moich obserwacji wynika, że  lubią oni działać w „swojej paczce”, bądź wolą pracować indywidualnie. Czasami otwarcie protestują, kiedy mieszam grupy. Z czego to wynika?

Moja paczka

W grupach „stałych” uczniowie się dobrze znają i wiedzą, że mogą na sobie polegać. Znają swoje mocne i słabe strony i z reguły wkład w pracę poszczególnych jej członków jest mniej więcej taki sam. Często kalkulują z kim współpraca się opłaci.

Na kogo wypadnie, na tego bęc!

W grupach przypadkowo dobranych, zdarza się, że uczeń bardzo aktywny trafi na ucznia pasywnego, który nic nie robi, bo (uważa, że) nie potrafi, bądź szuka „frajerów”, który wykonają całą robotę za niego. Taki scenariusz jest argumentem przeciwników tego sposobu doboru grupy.

Uczenie się od siebie nawzajem

Praca w tandemie dla ucznia, który nie opanował jeszcze danej umiejętności lub nie ma określonej wiedzy z uczniem, który taką wiedzę i umiejętność  posiada, ma swoje zalety i wady:

Z jednej strony uczeń mocniejszy może pomóc drugiemu, nauczyć go przerabianego materiału. Jeden i drugi zyskuje, gdyż jeden utrwala swoja wiedzę, drugi się uczy. Z kolei istnieje ryzyko, że ten pierwszy sam wykona wszystkie zadania, bo jest to dla niego łatwiejsza i szybsza droga (taka sytuacja ma miejsce, kiedy uczniom dajemy mało czasu). Dlatego należy również określić cel pracy w grupie; czy celem jest wykonanie zadania, czy może wspomaganie uczniów słabszych. W tym wypadku uczniowie mocniejsi otrzymują misję przekazania swojej wiedzy innym. Uczniowie uczą się od siebie nawzajem. Jest to obecnie właściwy kierunek edukacji.

Antypatie  w grupie

Dzieląc uczniów musimy również zwracać uwagę na istniejące ewentualne antagonizmy, „niesympatie”  wśród uczniów. Nauczyciel musi wiedzieć, że połączenie w pary czy grupy niektórych uczniów może się okazać  mieszanką wybuchową. W takich przypadkach, nie każę uczniom się lubić, a dobieram ich sama. Aby dowiedzieć się jakie są sympatie i antypatie w grupie czasem wystarczy obserwacja jak uczniowie sami się dobierają. Można również wykorzystać techniki socjometryczne, czyli po prostu  zapytać w ankiecie z kim chciałbyś pracować w grupie, z kim pracuje Ci się najlepiej. Jednakże uczniów należy przyzwyczajać do pracy z wszystkimi, bez względu na  preferencje personalne.

Mała czy duża grupa?

Wielkość grupy zależy od poziomu skomplikowania zadania. Im bardziej złożone zadanie, tym więcej osób może być w grupie. W każdej grupie uczniowie wybierają leadera, który koordynuje pracę w zespole i rozdziela obowiązki.

(SAM)Ocena pracy w grupie

Istotnym, aczkolwiek często pomijanym elementem jest ocena pracy w grupie. Nauczyciel nie jest w stanie w pełni kontrolować pracy w zespole i obserwować kto jaki ma  wkład. Należy przyzwyczajać uczniów do dokonywania samooceny. Warto zapytać uczniów co zrobili w ramach pracy w danym zespole. Można również poprosić uczniów, aby ocenili innych członków grupy, jednak wzbudza to kontrowersje i ryzyko nieobiektywnej oceny.

Aranżacja przestrzeni wpływa na relacje i pracę w grupie.

Trzeba pamiętać o przestrzeni sprzyjającej pracy w grupie. O tym pisałam tu.

Jakie są sposoby doboru grup?

1.Nauczyciel przydziela uczniów do grupy – metoda jest przydatna w sytuacji, kiedy nauczyciel chce, aby konkretni uczniowie ze sobą pracowali, albo nie pracowali.

2. Odliczanie 1, 2, 1, 2….

3. Literowanie A,B,C,A,B,C….

4. Kolorowe patyczki- uczniowie ciągną patyczki, których końcówki są kolorowe . Osoby mające patyczki tego samego koloru tworzą grupę.

dav

5. Jajko niespodzianka. W jajku chowamy karteczki z wyrazami, obrazkami, puzzlami etc.

6. Połącz:

a) takie same wyrazy, np. szafa i szafa

b) wyrazy które należą do tej samej grupy, zbioru, np. jabłko będzie w grupie z gruszką, bo należą do owoców.

c) synonimy

d) antonimy

e) początek i koniec słowa, przykład tu.

f) sylaby słów, np. cze-, -ko, -la, -da, czyli drużynę tworzą uczniowie, których sylaby tworzą wyraz, dla ułatwienia możemy uczniom pokazać obrazki ilustrujące poszukiwane wyrazy.

g) puzzle obrazkowe- uczniowie losują pocięte w kawałki obrazki. Może to być zadanie wyjściowe do pracy z obrazkiem. Uczniowie pracują w grupie na tym obrazku.

7. Wybieramy leaderów grup, oni z kolei dobierają sobie współpracowników.