W tym artykule dowiesz się jakie mają zastosowanie czasy le passé composé i l’imparfait. Na prostych przykładach pokażę Tobie podstawowe różnice w ich użyciu. Wiedz jednak, że ten tekst nie wyczerpuje tematu. O osobliwościach naszych bohaterów poczytasz już niedługo w innych artykułach.
Uwaga! Artykuł proszę czytać na komputerze lub tablecie w pozycji poziomej. Na mniejszych urządzeniach mobilnych układ kolumn i wierszy jest wymieszany, co powoduje trudności we właściwym odbiorze tekstu.
Pamiętam, kiedy sama byłam na poziomie A1/A2 i zetknęłam się z obydwoma wspomnianymi w tytule czasami, miałam problem który czas wybrać, jak je stosować. Jak już niejednokrotnie wspominałam, moja pierwsza nauczycielka francuskiego była do bani, nic nie tłumaczyła i musiałam po omacku poruszać się w świecie czasów przeszłych. Tym bardziej, że nie było tak wielu publikacji, internetu (tak, mam już tyle lat), w których mogłabym poszukać rzetelnej wiedzy. W tym artykule postaram się w jak najprostszy sposób wytłumaczyć Tobie zastosowanie i różnice między czasem passé composé i imparfait.
Umówmy się, że będę posługiwała się skrótami PC (passé composé) i IMP (imarfait), gdyż dostanę „czegoś”, jeśli będę w kółko pisała te nazwy.
Musisz wiedzieć, że stosowanie czasów w języku obcym, bardzo często posiada niuanse, które zależą od tego „co autor miał na myśli”. W tym artykule omówię tzw podręcznikowe zastosowanie PC i IMP Jeśli jesteś na poziomie A1, A2, to daj sobie na razie spokój z niuansami gramatycznymi, zostaw je na wyższe levele, kiedy będziesz lepiej władać językiem. Miej świadomość, że takie względności istnieją. Nie przejmuj się nimi na niższych poziomach, a nauka języka francuskiego nie będzie koszmarem, który powoduje u Ciebie frustracje i poczucie braku pewności. Opanuj podstawowe ich zastosowanie, by móc później doskonalić swoje umiejętności. .
Jeszcze jedna uwaga- staraj się unikać dosłownego tłumaczenia z polskiego na francuski kiedy używasz czasów PC i IMP. UWAGA! Zdarza się nierzadko, że to co w j.polskim jest powiedziane w czasie dokonanym, w języku francuskim będzie w czasie IMP, czyli niedokonanym.Dlatego upraszczanie czasów PC i IMP do zwykłego przeciwieństwa – dokonany vs. niedokonany jest dużym uproszczeniem i umówmy się, że to takie orientacyjne podejście.
♦ miała miejsce tylko jeden raz w dokładnie określonym czasie:
Je suis né le 14 septembre 2007. Urodziłem się 14 września 2007 roku.
Le train est parti à 20h05. Pociąg odjechał o 20.05.
Hier, ils ont vu un très bon film. Wczoraj oni obejrzeli bardzo dobry film.
Paul a lu ce livre en un jour. Paul przeczytał tę książkę w jeden dzień.
Nous avons attendu le bus dix minutes. Czekaliśmy na autobus 10 minut.
Często pojawiają się tu precyzyjne okoliczniki czasu takie jak daty, godziny, np.: hier, il y a trois jours, à 5h30, le 26 juin, en 1995, en un jour; etc.
♦ została powtórzona określoną liczbę razy:
Je t’ai déjà dit ça mille fois. Powiedziałam już to Tobie tysiąc razy.
Julie l’a rencontré deux fois chez le dentiste. Julia go spotkała dwa razy u dentysty.
♦ opisu czynności niezakończonej, której czas nie jest dokładnie określony ( nie wiemy ile razy dana czynność miała miejsce, ani kiedy się rozpoczęła i zakończyła) często powtarzającej się w przeszłości. Można powiedzieć, że czas IMP opisuje ZWYCZAJ, RUTYNĘ w przeszłości:
Quand j’étais enfant, je faisais du piano. Kiedy byłem dzieckiem, grałem na pianinie. Tu nie mówię jak długo grałem, ile razy grałem, czy od którego dokładnie roku grałem lub w jakim roku skończyłem grać.
En 2007, j’allais à l’école en bus. W 2007 roku jeździłem do szkoły autobusem. Mimo, że mamy podany rok, to jednak czasownik ALLER wskazuje na powtarzającą się czynność, rutynę. Każdego dnia jeździłem do szkoły autobusem.
Avant, il n’y avait pas de portables, aujourd’hui les gens ne peuvent pas s’en passer. Dawniej nie było telefonów komórkowych, dziś ludzie nie umieją się bez nich obyć. Porównujemy dawniej i dziś. Wspominamy dawne czasy, epokę!
Często stosujemy nieprecyzyjne okoliczniki takie jak: Jadis, autrefois, quand j’étais enfant, quand j’avais 10 ans, à l’époque, etc.
Kiedy IMP opisuje rutynę, zwyczaj w przeszłości zwykle pojawiają się takie wyrażenia jak: tous les jours, chaque jour (codziennie, każdego dnia), tous les ans, chaque année (co roku, każdego roku), tous les mois, chaque mois (co miesiąc, każdego miesiąca), souvent ( często), parfois (czasami), d’habitude (zwykle), le lundi (w poniedziałki).
Chqaue jour il se réveillait à 6h00. Każdego dnia budził się o godzinie 6.
W takich okolicznikach jak : en 2007 , au XXème siècle jeśli opisujemy rutynę, czynności zwyczajowe, nie wskazujemy ile razy dana czynność się wydarzyła, to stosujemy IMP.
♦ dokonała się w ściśle określonym przedziale czasowym. Znamy ramy czasowe.
Paul a lu ce livre en un jour. Paul przeczytał tę książkę w jeden dzień.
J’ai passé deux heures à la bibliothèque. Spędziłem dwie godziny w bibliotece.
On a eu les cours de 8 heures à 16 heures. Mieliśmy zajęcia od 8.00 do 16.00.
Vous avez voyagé pendant un mois. Podróżowaliście przez jeden miesiąc.
Elle a vécu au Québec quatre ans. Ona mieszkała w Québecu cztery lata.
♦ jak wyżej, nie znamy dokładnego momentu akcji. Nie ma ram czasowych. Mimo, iż wspominamy, że kiedy byliśmy dzieckiem (a już przecież jesteśmy dorośli) to jest to okres otwarty, nieokreślony czasowo, nie wskazujemy dokładnego momentu, nie jest to jednorazowa czynność.
Dans les années 80, mes parents écoutaient du rock. W latach 80-tych, moi rodzice słuchali rocka.
♦ czynności następujące jedna po drugiej:
Je suis rentré à la maison, j’ai ouvert le frigo, j’ai sorti une bouteille de jus d’orange et j’en ai bu un verre. Après j’ai pris la douche, j’ai regardé un peu la télé et je me suis couché. Powróciłem do domu, otworzyłem lodówkę, wyjąłem butelkę soku pomarańczowego, którego wypiłem szklankę. Następnie wziąłem prysznic, poogladałem telewizję i poszedłem spać.
♦ wyrażenia dwóch czynności wykonywanych równocześnie:
Il roulait et il parlait au téléphone. On jechał samochodem i rozmawiał przez telefon.
Je travaillais et j’écoutais de la musique. Pracowałem i słuchałem muzyki.
Quand je passais mes vacances à la compagne, j’aidais mon grand-père dans le jardin. Kiedy spędzałem wakacje na wsi, pomagałem dziadkowi w ogrodzie.
♦ opisu fizycznego i psychologicznego osób, nastrojów, emocji, myśli wrażeń, opisu rzeczy, przyrody, okoliczności. Wszystko to co jest tłem do akcji wyrażonej w w PC.
Paul n’était pas grand. Il avait les cheveux blonds et les yeux marron. Il portait un chapeau et un vieux jean. Paul nie był wysoki. Miał blond włosy i brązowe oczy. Nosił kapelusz i stare jeansy.
Je me promenais dans le parc. Les feuilles tombaient des arbres parce que c’était l’automne. Mais il faisait toujours beau et chaud. Les oiseaux volaient et chantaient joyeusement. j’étais calme et je me sentais bien reposé. Je traversais le parc, plongé dans mes pensées… Spacerowałem w parku. Liście opadały z drzew, ponieważ była już jesień. Jednak było wciąż ładnie i ciepło. Ptaki fruwały i radośnie śpiewały. Byłem spokojny i wypoczęty. Przemierzałem park pogrążony w swoich myślach…
♦ Oba czasy współistnieją w opowiadaniach, relacjach dotyczących przeszłości. Często zdarza się, że w jednym zdaniu stosujemy PC i IMP. Zapewne kojarzysz z nauki języka angielskiego następujący przykład:
Quand je prenais la douche, le téléphone a sonné. Kiedy brałem prysznic, zadzwonił telefon.
Brałem prysznic- czynność ciągła- Imparfait – odpowiednik angielskiego past continuous
Zadzwonił telefon – akcja – odpowiednik angielskiego past simple.
W tym wypadku czynność ciągła została przerwana. Często,nagły zwrot akcji wprowadzany jest w opowiadaniu takimi wyrażeniami jak: soudian, tout à coup, brusquement, (nagle) etc.
♦ Czas IMP służy również do formułowania wyjaśnień czy komentarzy do zdarzeń, które zostały wyrażone w PC, np.
Il n’est pas venu à la fête parce qu’il était malade. Nie przyszedł na imprezę ponieważ był chory.- wyjaśnienie.
Notre équipe a gagné deux buts à zéro – c’était une grande surprise! Nasza drużyna wygrała 2:0 – to była duża niespodzianka! – komentarz.
No i co? Takie te dwa „diobły” straszne? Mam nadzieję, że ten artykuł trochę Tobie pomógł w zrozumieniu zastosowania czasu passé composé i imparfait. Ten ostatni ma jeszcze inne ciekawe właściwości, ale o tym napiszę kiedy indziej.
Na koniec mam dla Ciebie ćwiczenie, w którym sprawdzisz swoje umiejętności w stosowaniu PC i IMP. Pobierz i uzupełnij. Rozwiązanie dostępne będzie w tym miejscu już wkrótce (żeby nie kusiło)